Op de site van de NOS staat een leuk artikel over de schrikkeldag en de gevolgen voor o.a.het Planetarium in Harlingen.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Schrikkeldag: trouwen, eindelijk een verjaardag en ingrijpen in het Planetarium
Schrikkeldag betekent elke vier jaar een extra klusje voor Adrie Warmenhoven. Als directeur van het Eisinga Planetarium in Franeker is het aan hem om ervoor te zorgen dat de datum van het astronomisch apparaat gelijk blijft lopen.
Het is een werkje waar hij altijd naar uitkijkt. "Je grijpt in op het raderwerk van Eisinga zelf. Dichter bij hem, bij datgene wat hij 240 jaar geleden heeft gemaakt, kun je niet komen. Echt heel speciaal."
Hij trekt naar de zolder van het gebouw om het datumwiel los te koppelen en een dagje terug te zetten. Eisinga zelf stelde er een handleiding voor op, al negeert Warmenhoven tegenwoordig diens tip voor "een kort Endtje Kaars op een blaker voorzigtig om geen brand te veroorzaken".
Door het rad een tandje terug te plaatsen wordt 1 maart weer 28 februari, zodat het apparaat morgen weer gelijk loopt. "Kunnen we mooi uitleggen aan de bezoekers vandaag."
Vanmorgen was de eerste keer dat Warmenhoven het mocht doen sinds het planetarium https://nos.nl/artikel/2491017-eise-eisinga-planetarium-in-franeker-uitgeroepen-tot-werelderfgoed">vorig jaar werelderfgoed werd, maar anders voelde het niet. "Nee hoor, we gaan er net zo goed mee om als voordat we die status hadden."
Het systeem een dagje stilzetten, zoals bezoekers soms voorstellen, is geen optie, legt de directeur uit: "Dan staat alles stil en draaien ook de planeten in het planetarium niet meer. Terwijl die geen weet hebben van onze kalender."
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Omdat de aarde er niet exact 365 dagen, maar 365 dagen en een kleine zes uur over doet om rond de zon te draaien, hebben we eens in de vier jaar een schrikkeldag nodig om het ontstane gat te dichten. Dat systeem is verbluffend nauwkeurig, maar niet exact; een gemiddeld kalenderjaar is ongeveer een halve minuut te lang. Daar merkt de mensheid de komende millennia weinig van, maar op extreem lange termijn heeft het wel degelijk gevolgen; als we zo doorgaan, vindt Kerstmis over een half miljoen jaar plaats tijdens de zomer.
Moeten we daar iets aan doen? Niet per se, vindt metroloog Erik Dierikx van metrologisch instituut VSL. "We zouden simpelweg kunnen accepteren dat de tijd een beetje scheef loopt. Hoe erg is het als Kerstmis in de zomer valt?" Heel erg, zou de zestiende-eeuwse paus Gregorius XIII, de grondlegger van de moderne kalender, waarschijnlijk zeggen. Zijn model was er immers op gericht om christelijke feestdagen als Pasen en Kerstmis altijd rond dezelfde tijd van het jaar te houden.
Een mogelijke oplossing zou zijn om elke vier jaar niet één dag, maar één dag en een kleine twee minuten toe te voegen. Daarmee zou de voorsprong van de kalender op de aarde volledig teniet kunnen worden gedaan. De kans is echter groot dat digitale systemen dan volledig in de war zouden raken.
Bewijs daarvan is de schrikkelseconde, die soms wordt ingelast om piepkleine onregelmatigheden in de precieze duur van dagen te corrigeren. De aarde draait namelijk niet elke dag precies even snel om zijn as. Bij een schrikkelseconde gaat de klok eenmalig naar 23:59:60, wat op grote schaal tot onnauwkeurige metingen en verwarde computersystemen leidt. In 2022 werd daarom besloten om ten minste tussen 2035 en 2135 geen schrikkelseconden meer in te voeren, terwijl de wetenschap naar een alternatief zoekt.
Om hun systemen tot die tijd te wapenen tegen schrikkelseconden, verspreiden bedrijven als Google en Amazon ze over een hele dag door elke seconde een fractie langer te maken. In theorie zou dat idee op grote schaal toe te passen zijn, door elke seconde exact lang genoeg te maken om alle 'overtollige tijd' weg te poetsen.
Ook dat is geen geschikt idee, meent Dierikx. "Voor digitale systemen zou dat uitkomst bieden, maar in de wetenschap zou het voor talloze onbetrouwbare metingen kunnen zorgen."
Bovendien zou elke analoge klok of horloge op aarde dan de prullenbak in kunnen. Kortom, het bedenken van een universeel acceptabele oplossing zal wat creativiteit kosten. Er is in elk geval weinig haast bij.